Powszechnie znane jest powiedzenie, że żadna praca nie hańbi. Tę ludową mądrość trudno kwestionować – zachęca do aktywności i podkreśla wartość działań mających na celu zdobycie środków na utrzymanie. Jednak czy warto ślepo zgadzać się z tym często powtarzanym stwierdzeniem?
Czym w ogóle jest praca?
Każda praca zakłada rozumne, ludzkie działanie. Świadome zaangażowanie się w wykonywanie danej czynności, nakierowane na osiągnięcie konkretnego celu. Jeśli osoba działająca ma do tego potrzebną wiedzę i umiejętności, może swoją pracę wykonywać rzetelnie i sumiennie, a efekty jej starań służą całemu społeczeństwu. Wówczas jej działanie ma sens jako dobrze wykonywane rzemiosło. Praca może być również twórcza, jeśli w osobie pracującej uruchamia pokłady kreatywności i może ona w swoim działaniu zastosować zdobytą wcześniej wiedzę specjalistyczną. Taka praca nie tylko jest dobrze wykonywanym rzemiosłem, ale też rozwija intelektualnie wykonującą ją osobę.
Kiedy może jednak hańbić?
Przemiany gospodarcze i rozwój kapitalizmu sprawiły, że nastąpiła zmiana w traktowaniu ludzkiej pracy. Ta, wykonywana w dużych zakładach, stała się bardziej zautomatyzowana. Odtąd setki osób miało za zadanie wykonywanie tych samych czynności przez dłuższy czas. Praca wykonywana w ten sposób przez swą monotonię stała się nużąca i nieciekawa. Często była wykonywana w niesprzyjających warunkach – hałasie, dużym zapyleniu lub wysokiej temperaturze utrzymującej się przez dłuższy czas. Wynagrodzenie za jej wykonywanie czasem nie pozwalało na utrzymanie rodziny. Fala strajków robotniczych, przeprowadzanych np. w polskich zakładach produkcyjnych, była jednoznacznym sygnałem, że warunki pracy są dla strajkujących nie do przyjęcia, a sama praca – hańbiąca.
Od czasu, gdy powstało powiedzenie „Żadna praca nie hańbi” zmieniło się wiele w traktowaniu wysiłku ludzi chcących zarobić środki na utrzymanie. Okazało się, że praca może jednak uwłaczać ludzkiej godności, jeśli nie jest odpowiednio wynagradzana i musi być wykonywana w niesprzyjających warunkach.
